Nhiều doanh nghiệp chiếm đoạt tiền hoàn thuế

Công ty TNHH MTV TLP tại xã Khánh An, huyện An Phú (An Giang) có “trụ sở” là căn nhà cấp 4 như thế này nhưng đã được “hưởng” hơn 20 tỉ đồng từ hoàn thuế VAT - Ảnh: Đ.Vịnh

Báo cáo cũng cho thấy kẽ hở trong chính sách và quản lý vô tình tạo điều kiện cho việc gian lận này.

Nở rộ doanh nghiệp xuất khẩu tiểu ngạch

Theo báo cáo này, mấy năm gần đây tiền hoàn thuế VAT trong xuất khẩu hàng hóa tiểu ngạch qua Campuchia của các doanh nghiệp (DN) tại An Giang đột ngột tăng vọt. Cụ thể, năm 2009 chỉ có 15 DN được hoàn thuế 40 tỉ đồng, đến năm 2011 có 137 hồ sơ của 27 DN được hoàn thuế 236 tỉ đồng và năm 2012 là 375 hồ sơ của 63 DN được hoàn thuế 579 tỉ đồng.

Đặc biệt, chỉ riêng tháng 1-2013 đã có 48 hồ sơ được hoàn thuế 95 tỉ đồng (trên doanh số xuất khẩu tiểu ngạch 1.245 tỉ đồng). Từ đó dự kiến trong năm nay tổng số hoàn thuế VAT cho xuất khẩu tiểu ngạch sẽ lên tới hơn 1.200 tỉ đồng, trong khi dự toán thu thuế VAT chung của cả năm mà Bộ Tài chính giao cho tỉnh chỉ 1.671 tỉ đồng!

Ngoài ra, số DN thành lập mới có đăng ký xuất khẩu ở khu vực biên giới, nhất là tại huyện An Phú tăng rất nhanh. Trong năm 2012 đến đầu năm 2013, bình quân mỗi tháng xuất hiện thêm hơn chục DN mới và đã có tổng cộng đến 95 DN tham gia xuất khẩu hàng hóa qua Campuchia có phát sinh hoàn thuế VAT. Đáng chú ý là sau một thời gian hoạt động, một số DN giải thể rồi lập ra DN khác giao cho người thân trong gia đình đứng tên chủ DN.

Nhiều trường hợp một người đứng ra quản lý rất nhiều DN do vợ con, anh em của mình đứng tên và xuất hàng hóa sang Campuchia chỉ cho cùng một DN. Cục Thuế tiến hành kiểm tra kết quả cho thấy nhiều DN với vốn đăng ký kinh doanh chỉ 4-5 tỉ đồng, đa số không có kho hàng, thậm chí thuê nhà làm trụ sở, thế nhưng doanh số xuất khẩu hằng tháng lớn hơn vốn đăng ký gấp nhiều lần, doanh thu xuất khẩu mỗi tháng tới hàng chục tỉ đồng.

Hàng hóa mua vào từ các công ty ở Cần Thơ, TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, qua xác minh hóa đơn đầu vào phát hiện những bất thường như nhiều DN tuy mới thành lập nhưng đã phát sinh doanh thu và số thuế VAT đầu ra rất lớn, một số DN không tìm thấy địa chỉ kinh doanh theo nội dung đăng ký kinh doanh hoặc đang làm thủ tục bỏ địa chỉ kinh doanh.

Gian lận hoàn thuế VAT

Ông Đoàn Hữu Phước, cục trưởng Cục Thuế An Giang, cho biết trước hiện tượng bất thường này, từ tháng 7-2013 Cục Thuế đã rà soát phân loại, lập bộ phận quản lý các DN kinh doanh xuất khẩu hàng hóa tiểu ngạch qua Campuchia có dấu hiệu rủi ro cao về thuế, đưa 87 DN qua Cục Thuế quản lý về thuế và thực hiện quy trình kiểm tra trước mới hoàn thuế sau. Với những hồ sơ đã được hoàn thuế trước đó thì tiếp tục phân loại, xác minh, đối chiếu hóa đơn qua các khâu trung gian.

Sau khi cung cấp thông tin về số DN này cho hải quan, công an, Cục Thuế đề nghị công an tiến hành điều tra, phối hợp với ngành thuế kiểm tra phát hiện vi phạm pháp luật về thuế, vi phạm trong sử dụng hóa đơn bất hợp pháp khi hoàn thuế. Đồng thời, hải quan tăng cường kiểm tra thực tế đối với hàng hóa trước khi thông quan, tăng cường quản lý thuế hải quan liên quan đến hoàn thuế VAT đối với hàng hóa xuất khẩu qua biên giới.

Kể từ khi các cơ quan chức năng siết chặt kiểm tra, trong 87 DN này bỗng nhiên có 46 DN không phát sinh doanh thu hàng xuất khẩu, nhiều DN chuyển qua chỉ bán hàng nội địa, xin giải thể, hoặc ngưng hoạt động rồi... biến mất. Tuy vậy, trong quý 3-2013 vẫn còn 65 hồ sơ của 39 DN xuất hàng tiểu ngạch qua Campuchia có dấu hiệu rủi ro cao về thuế xin hoàn thuế VAT gần 92 tỉ đồng. “Đa số hồ sơ này không đủ điều kiện hoàn thuế do DN sử dụng hóa đơn đầu vào của các DN buôn bán qua nhiều khâu trung gian mà không phải của đơn vị trực tiếp sản xuất, đa số chứng từ thanh toán của DN phía Campuchia cho DN xuất khẩu ở VN không đúng quy định” - ông Phước nói.

Ông Phước cho biết thêm qua thanh tra đã xác định hai doanh nghiệp là Công ty TNHH Hà Vũ Phát và Công ty TNHH Nguyễn Phú Đông (An Phú) gian lận thuế VAT 23 tỉ đồng, 3 DN khác sử dụng hóa đơn bất hợp pháp để được hoàn thuế gần 25 tỉ đồng. Cục Thuế đã chuyển hồ sơ qua cơ quan điều tra, đồng thời phối hợp với công an, hải quan tiếp tục làm rõ vi phạm pháp luật về thuế của hàng chục DN khác.

ĐỨC VỊNH

Nhiều kẽ hở

Báo cáo nêu ra do một số bất cập trong công tác quản lý làm nảy sinh việc lợi dụng chính sách khuyến khích xuất khẩu nhằm chiếm đoạt tiền hoàn thuế. Bên cạnh cơ chế kiểm tra hàng hóa xuất khẩu trước khi thông quan chưa chặt chẽ, hình thức thanh toán của bên nhập khẩu chuyển cho DN trong nước qua tài khoản vãng lai mở tại ngân hàng thương mại ở VN đã vô tình tạo điều kiện thuận lợi để gian lận thuế. Với hình thức thanh toán này, cơ quan thuế rất khó xác định đâu là nguồn gốc khoản tiền hợp pháp của bên nhập khẩu nộp vào tài khoản vãng lai. Trong khi việc quản lý hàng hóa thực tế xuất khẩu qua biên giới còn nhiều bất cập nên dễ dẫn đến bên xuất khẩu và nhập khẩu thông đồng với nhau lập hồ sơ hàng hóa xuất khẩu khống hưởng tiền hoàn thuế.

“Nếu tiếp tục giữ hình thức thanh toán này thì nạn gian lận hoàn thuế VAT trong xuất khẩu tiểu ngạch vẫn tồn tại. Do đó đề nghị Bộ Tài chính phối hợp với Ngân hàng Nhà nước ra quy định cụ thể về nguồn gốc tiền nộp vào tài khoản vãng lai của bên nhập khẩu thế nào cho hợp pháp nhằm hạn chế được gian lận” - ông Đoàn Hữu Phước kiến nghị.